Cmentarz Choleryczny w Lutoryżu

Opublikowano Maj 27, 2021 przez Admin Strony w Aktualności
pulpit 716

W dniu 26 maja 2021 r. przy kapliczce upamiętniającej pochówek ofiar epidemii cholery uczestniczyliśmy we Mszy św., której przewodniczył ks. Proboszcz w asyście ks. Kanonika. Ta uroczystość przez wspólną modlitwę i obecność w tym miejscu była hołdem tak licznie przybyłych mieszkańców Lutoryża dla ofiar epidemii sprzed prawie 200 lat. W głoszonej homilii Ksiądz Proboszcz przypomniał krótką historię cmentarza cholerycznego, a na zakończenie podziękował wszystkim zaangażowanym w przygotowanie liturgii.

 

Epidemia cholery, która nawiedziła ziemie polskie w 1830 roku (natężenie nastąpiło w następnym roku) i rozprzestrzeniła się praktycznie w całej Europie, okazała się prawdziwą katastrofą. Za jej przywleczenie obarczano powszechnie wojska rosyjskie tłumiące Powstanie Listopadowe. Z Królestwa Polskiego zaraza rozprzestrzeniła się szybko na inne zabory. Według jednego z późniejszych raportów w liczącej 4,5 miliona mieszkańców Galicji tylko w 1831 zachorowało ponad 255 tysięcy osób, z których 96 tysięcy zmarło. Śmiertelność wśród chorych wynosiła prawie 40 procent. Nie ominęła ona również mieszkańców Lutoryża.

W Liber Mortuorum (Księga Zmarłych) Parafii Boguchwała, do której wówczas należała wieś Lutoryż w języku hebrajskim, wypisanych jest 17 ofiar epidemii cholery, które z dużym prawdopodobieństwem (99%) spoczywają w tym miejscu.
Ze względu na dość wyblakłe już karty Ksiąg, o przetłumaczenie wpisów poprosiliśmy kilku księży naszej diecezji. Poniższe dane mogą nieznacznie różnić się od oryginału. Zgony tych osób nastąpiły na przełomie sierpnia i września 1831 r., a byli to:

 

śp. Marianna Kozaczka – 60 lat

śp. Szymon Rałowski – 40 lat

śp. Zofia Opalińska – 60 lat

śp. Jakub Klimczak – 60 lat

śp. Józef Buczek – 50 lat

śp. Teresa Opalińska – 40 lat

śp. Sebastian Piwko – 60 lat

śp. Małgorzata Gajdkowa – 73 lat

śp Jan Stopyra – 32 lat

śp. Jan Kuczap – 60 lat

śp. Wojciech Gajdek – 60 lat

śp. Regina Klimczakowa – 60 lat

śp. Kazimierz Kowalski – 25 lat

śp. Marianna Kawalcówna – 28 lat

śp. Małgorzata Kowalska – 60 lat

śp. Józefina lub Janina Maternina – 50 lat

śp. Wojciech Opaliński 93 lub 53 lat.

 

Jesteśmy również w posiadaniu informacji m.in. o udzielonym sakramencie chorych, dokładnej dacie zgonu czy adresów ofiar. Dzięki temu możemy domyślić się o powiązaniach rodzinnych tych osób. Np. śp. Kazimierz Kowalski (25 lat) był najprawdopodobniej synem śp. Małgorzaty Kowalskiej (60 lat).

Zgon +Małgorzaty nastąpił kilka dni po +Kazimierzu, obydwoje mają to samo miejsce zamieszkania, a biorąc pod uwagę wiek zmarłych, można przypuszczać że łączyło ich pokrewieństwo rodzicielskie.

Ponieważ w XIX wieku epidemie śmiertelnych chorób zakaźnych wybuchały co kilkanaście lat, można z dużym prawdopodobieństwem sądzić, że na tym samym cmentarzu pochowano również zmarłych podczas kolejnych, tragicznych epidemii owego stulecia.

Kapliczka nie została wybudowana od razu po powstaniu cmentarza – nie została bowiem zaznaczona na mapie katastralnej z 1849 r. (Archiwum Państwowe w Przemyślu). Obecnie trwają prace nad „odtworzeniem” historii cmentarza i kapliczki w oparciu na dokumentach archiwalnych i rozmowach przeprowadzonymi z naszymi mieszkańcami. Historia kapliczki jest znacznie „bogatsza” i mamy nadzieję, że w najbliższym czasie uda się ją przekazać dla kolejnych pokoleń.

 

Za pomoc w przygotowaniu wczorajszej liturgii raz jeszcze wyrazy wdzięczności kierujemy do p. Joanny Szostek, p. Dyrektor MCK w Boguchwale Agnieszki Czarnik-Buż, całej rodziny Państwa Martoniów, szczególnie dla p. Sebastiana za nagłośnienie, Liturgicznej Służbie Ołtarza, Panu Organiście, Panom Kościelnym.
Nade wszystko dziękujemy wszystkim sąsiadom za tak piękne dbanie i pilnowanie porządku przy kapliczce. Dzięki całorocznemu zaangażowaniu kilku rodzin to historyczne miejsce jest „wizytówką” naszej miejscowości.

 

Agnieszka B.

Facebook